کارکرد منافع ملی حیاتی در حوزه‌های انسانی حقوق بین‌الملل: حقوق بشردوستانه

حقوق بین‌الملل، بارها توسط بسیاری از دولت‌ها به بهانه و با استناد به منافع ملی حیاتی و امنیتی، به عنوان سپری در مقابل موازین حقوقی و سازوکاری برای فرار و رهایی از تعهدات قانونی به کار گرفته شده است؛ آن‌گونه که دولت‌ها بر قواعد حقوق بین‌الملل به ویژه حقوق بشردوستانه، محدودیت‌هایی را اعمال نموده و در عین حال با قانونی جلوه دادن اقدامات خود، مدعی رعایت حقوق بین‌الملل می‌شوند. از این رو، منافع عالی حیاتی و امنیتی و مفاهیم مشابه، از موانع و چالش‌های اصلی در راه توسعه و پیشرفت موازین حقوق بین‌الملل بشردوستانه در جهت جهان شمولی تلقی می‌شود؛ چرا که می‌تواند باب سوء‌استفاده‌ی خودسرانه دولت‌ها را باز گذارد. هنجارهای حقوق بشردوستانه نیز به‌گونه‌ای خاص چالش‌هایی جدی‌ بر منطق بنیادین نظام دولت‌های برخوردار از حاکمیت و منافع ملی وارد می‌کند. با توجه به وجاهت مقدم موازین انسانی در حقوق بین‌الملل، منافع ملی حیاتی تنها در سایه‌ی حقوق بین‌الملل و با رعایت قواعد آن می‌تواند مبنایی برای مشروعیت عملکرد دولت باشد. از این رو دولت‌ها باید همواره تلاش نمایند تا توسل به منافع ملی حیاتی را به نوعی تفسیر کنند که به ارزش‌های حقوقی عام‌الشمول بین‌المللِ حقوق بشردوستانه خدشه‌ای وارد نشود.